13 lipca mijają 103 lata od chwili powołania do życia decyzją Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego Głównego Urzędu Statystycznego. GUS jest jedyną instytucją publiczną w Polsce, która nie zmieniła nazwy przez 100 lat swojego istnienia.

Najważniejszą pracą wykonaną przez GUS dla administracji państwowej odradzającego się państwa polskiego było przeprowadzenie w 1921 r. pierwszego powszechnego spisu ludności.

Na jego podstawie GUS wydał 22 tomy publikacji zawierających około 2,5 miliona informacji statystycznych, pokazujących cały przekrój społeczeństwa i gospodarki polskiej.

W setną rocznicę pierwszego spisu powszechnego od 1 kwietnia do 30 września bieżącego roku odbywa się Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021.

W połowie 1921 r. ukazał się I tom pierwszego Rocznika Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, kolejny tom wydano w 1923 roku. Pierwszy tom rocznika został opracowany na podstawie statystyk państw zaborczych, ale według jednolitej metodologii. Największym problemem pracujących nad rocznikiem statystyków były różnice między ziemiami w dawnych zaborach, np. jednostki miar i wag.

Badania GUS-u przyczyniały się do podejmowania trafnych decyzji rządu chociażby w zakresie inwestycji – wykorzystano je przy projektowaniu i rozwinięciu największych inwestycji przemysłowych w 20-leciu: Portu w Gdyni, Magistrali Węglowej czy Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Jako jedna z pierwszych instytucji statystycznych w Europie GUS rozpoczął informatyzację, do pierwszego spisu ludności z 30 września 1921 roku GUS użył zakupionych w USA maszyn licząco-analitycznych konstrukcji Jamesa Powers’a. Używano wówczas kart perforowanych, na których była zapisywana cecha (np. wiek badanego), a maszyny pomagały szybciej to zliczać.

W 1930 roku sprowadzono maszyny licząco-analityczne konstrukcji Hermana Holleritha, dzięki czemu można było odczytywać dane z kart dziurkowanych przy pomocy elektryczności. Maszyny te zostały wykorzystane podczas drugiego Powszechnego Spisu Ludności przeprowadzonego w 1931 r.

NSP 2021 jest całkowicie zinformatyzowany – wpisane w ustawę jest dopełnienie obowiązku spisowego poprzez samospis internetowy.