Eksperymentalne lub teoretyczne prace podejmowane przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na konkretne zastosowanie lub wykorzystanie.

Badania podstawowe polegają na analizie własności, struktur i zależności, a ich celem jest formułowanie i testowanie hipotez, teorii lub praw. Dzielą się na badania podstawowe tzw. czyste i ukierunkowane. Badania podstawowe "czyste" - prowadzone są z myślą o postępie wiedzy, bez nastawienia na osiąganie długofalowych korzyści ekonomicznych czy społecznych i bez czynienia zdecydowanych wysiłków w celu zastosowania wyników badań do rozwiązywania problemów o charakterze praktycznym lub w celu przekazania wyników do sektorów zajmujących się ich zastosowaniem. Badania podstawowe "ukierunkowane" - prowadzone są z nastawieniem na to, że w ich wyniku powstanie szeroka baza wiedzy, która będzie mogła stanowić podstawę do rozwiązywania problemów lub wykorzystywania możliwości, zarówno istniejących, jak i przewidywanych.

Przykładowe badania podstawowe: badanie danej klasy reakcji polimeryzacji w różnych warunkach; modelowanie absorpcji promieniowania elektromagnetycznego przez kryształ; opracowanie nowej metody klasyfikacji sekwencji immunoglobulin; badanie zmian właściwości włókien węglowych w zależności od ich względnego położenia i orientacji w danej strukturze; poszukiwanie alternatywnych metod obliczeniowych, np. takich jak obliczenia kwantowe i kwantowa teoria informacji; badanie różnego rodzaju źródeł (rękopisy, dokumenty, pomniki, dzieła sztuki, budynki itp.) w celu lepszego zrozumienia zjawisk historycznych (rozwoju politycznego, społecznego i kulturalnego danego kraju, biografii jednostki itp.); badania nad właściwościami algorytmów ogólnych do przetwarzania dużych ilości danych w czasie rzeczywistym; przegląd teorii dotyczących czynników determinujących regionalne dysproporcje we wzroście gospodarczym; tworzenie nowych teorii ryzyka.

• Podręcznik Frascati 2015
  Autor: OECD
  Miejsce publikacji: Paryż 2015 r.

Prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.

• ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
  Miejsce publikacji: (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, z późn. zm.)

• Działalność badawcza i rozwojowa (B+R)