Europejskie wskaźniki krótkookresowe (STS – Short-Term Statistics)

Europejskie wskaźniki krótkookresowe stanowią zestaw zmiennych krótkookresowych (miesięcznych lub kwartalnych), które służą do analizy tendencji rozwojowych w zakresie czterech głównych obszarów gospodarczych: przemysłu, budownictwa, handlu i usług, zdefiniowanych przez klasyfikację działalności gospodarczej NACE Rev.2 (polski odpowiednik - PKD 2007).

Do najważniejszych użytkowników statystyk krótkookresowych należą m.in.: Komisja Europejska, Europejski Bank Centralny, instytuty badawcze, przedsiębiorstwa i organizacje przedsiębiorców. Dane krótkookresowe są podstawą do podejmowania decyzji w zakresie polityki gospodarczej i monetarnej, zarówno w poszczególnych krajach,  jak i całej Unii Europejskiej, w tym w strefie euro.

Podstawą prawną, regulującą wymogi w zakresie europejskich wskaźników krótkookresowych, są poniższe akty prawne dotyczące europejskiej statystyki gospodarczej - EBS (European Business Statistics):

• Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej uchylające 10 aktów prawnych w dziedzinie statystyki gospodarczej (w tym uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr 1165/98 z dnia 19 maja 1998 r. w zakresie statystyki krótkookresowej);
• Rozporządzenia Komisji (UE) 2020/1197 z dnia 30 lipca 2020 r. ustanawiające specyfikacje techniczne i ustalenia na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2152.

Wymienione akty prawne regulują kwestie dotyczące m.in zakresu przedmiotowego, wymaganych poziomów szczegółowości, terminowości oraz długości szeregów czasowych dla poszczególnych zmiennych STS.

Zmienne krótkookresowe udostępniane są głównie w formie wskaźników prezentowanych w postaci szeregów czasowych w odniesieniu do aktualnie obowiązującego roku bazowego, który zmieniany jest co 5 lat, dla latach kończących się na 0 i 5. Wyjątkiem jest rok bazowy 2021, który jest pierwszym rokiem obowiązywania wymogów prawnych na podstawie rozporządzeń EBS.

Zgodnie z wymogami Rozporządzenia nr 2020/1197 w statystyce krótkookresowej obowiązują 22 zmienne, w tym 2 nowe zmienne dotyczące kwartalnej demografii przedsiębiorstw (rejestracje i upadłości) oraz 8 zmiennych należących do grupy wskaźników uznawanych za główne europejskie wskaźniki gospodarcze (tzw. PEEI - Principal European Economic Indicators): produkcja przemysłowa, ceny produkcji przemysłowej na rynku krajowym, ceny importu w przemyśle, produkcja w budownictwie, pozwolenia na budowę, wolumen sprzedaży handlu, produkcja w usługach oraz ceny produkcji w sektorze usług. Wejście w życie rozporządzeń dotyczących europejskich statystyk gospodarczych oznacza rozszerzenie obowiązku stosowania jednostki rodzaju działalności (JRD) jako jednostki statystycznej wymaganej we wszystkich sektorach gospodarki objętych statystyką krótkookresową (przemysł, budownictwo, handel, usługi), z wyłączeniem zmiennych z zakresu demografii przedsiębiorstw (110101 Rejestracje i 110102 Upadłości ) oraz  pozwoleń na budowę (tj. 150101 Pozwolenia na budowę - liczba lokali mieszkalnych i 150102 Pozwolenia na budowę - metry kwadratowe).

Definicja jednostki rodzaju działalności została wprowadzona w Rozporządzeniu Rady (EWG) 696/93 z dnia 15 marca 1993 r. w sprawie jednostek statystycznych do celów obserwacji i analizy systemu produkcyjnego we Wspólnocie:

Jednostka rodzaju działalności (JRD) grupuje wewnątrz danego przedsiębiorstwa wszystkie części, które uczestniczą w realizacji danej działalności na poziomie klasy (cztery cyfry) NACE Rev. 1 i odpowiada jednemu lub więcej poddziałom operacyjnym przedsiębiorstwa. System informacyjny przedsiębiorstwa musi umożliwiać określenie lub obliczenie dla każdej JRD co najmniej wartości produkcji i zużycia pośredniego, kosztów siły roboczej, nadwyżki zdolności przerobowej, a także zatrudnienia i wielkości inwestycji brutto.

Szersze omówienie sposobu wyodrębniania tej jednostki zostało przedstawione w Zeszycie metodologicznym "Statystyka krótkookresowa według europejskiej koncepcji jednostki rodzaju działalności" pod linkiem:

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/zeszyt-metodologiczny-statystyka-krotkookresowa-wedlug-europejskiej-koncepcji-jednostki-rodzaju-dzialalnosci,41,1.html

W Polsce głównym źródłem danych dla wskaźników krótkookresowych są badania statystyczne. Zmienne krótkookresowe przekazywane są do Eurostatu zgodnie z aktualnie obowiązującymi wymogami prawnymi. Większość zmiennych krótkookresowych udostępniana jest również w krajowej bazie danych (jako Europejskie wskaźniki krótkookresowe według jednostki rodzaju działalności w bazie Dziedzinowe Bazy Wiedzy).

W poniższej tablicy zaprezentowano wskaźniki krótkookresowe według Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 2020/1197 w podziale na 4 obszary gospodarcze: przemysł, budownictwo, handel, usługi.

*Wskaźnik PEEI

Informacje na temat europejskich wskaźników krótkookresowych oraz dane dla poszczególnych krajów członkowskich UE dostępne na stronach Eurostatu:

• https://ec.europa.eu/eurostat/web/short-term-business-statistics/database
• http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Short-term_business_statistics_introduced
• https://ec.europa.eu/eurostat/web/short-term-business-statistics/methodology
• European business statistics methodological manual for short-term business statistics
• European business statistics compilers’ manual for short-term business statistics
• European business statistics methodological manual for compiling the monthly index of production in construction