​

Jak co roku Główny Urząd Statystyczny wprowadził do nowej edycji badania zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych aktualizacje, których celem jest dostosowanie założeń badania do zmian zachodzących na rynku.

1. Główna zmiana dotyczy uaktualnienia systemu wag stosowanego przy agregacji wskaźników zmian cen obserwowanych dla poszczególnych grup towarów i usług w celu obliczenia wskaźnika ogółem. W 2025 roku zastosowany  został system wag oparty na wstępnych wynikach badania wydatków gospodarstw domowych z 2024 roku, prowadzonego metodą reprezentacyjną na terenie całego kraju. Aktualny system wag na rok 2025 jest dostępny w Dziedzinowej Bazie Wiedzy „Ceny”. Zakres danych obejmuje informacje o strukturze wydatków konsumentów ogółem, a także dla 7 typów gospodarstw domowych oraz dla wszystkich poziomów Klasyfikacji Spożycia Indywidualnego według Celu  ECOICOP (najniższy poziom klasyfikacji to ok. 340 grup elementarnych określających szczegółowe grupy asortymentowe).

System wag stosowany w obliczeniach wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2025 r.  dla 12 podstawowych grup towarów i usług kształtuje się następująco:

2. Kolejna zmiana dotyczy listy towarów i usług, dla których każdego miesiąca są pozyskiwane poziomy cen i cechy jakościowe produktów. Lista ta obejmuje towary i usługi nabywane przez gospodarstwa domowe do celów bieżącego spożycia. Wytypowane do badania cen towary i usługi są przyporządkowywane do najniższego szczebla klasyfikacji, tak aby zapewnić reprezentatywność dla każdej grupy elementarnej. Lista produktów ustalana jest między innymi na podstawie obserwacji rynku przez ankieterów, wpisów w książeczkach wydatków gospodarstw domowych, analiz danych otrzymywanych od gestorów, np. o zakupach dokonywanych w różnych placówkach handlowych (w tym sieciach handlowych) lub przez Internet, dzielenia się wiedzą w ramach współpracy międzynarodowej i dostępnych analiz rynkowych. W 2025 roku badanie poszerzono między innymi w zakresie obserwacji: żywności wegańskiej, usług medycznych, usług z zakresu wynajmu prywatnych środków transportu, sprzętu audiowizualnego, fotograficznego i informatycznego, gier i zabawek,  sprzętu sportowego, usług związanych z rekreacją i sportem,  gastronomią. Lista reprezentantów została również zweryfikowana poprzez uogólnienie opisów niektórych produktów z zakresu żywności czy ograniczenie obserwacji prasy.

3. Poza nazwą towaru lub usługi, lista reprezentantów zawiera opis podstawowych cech jakościowych produktów, np. gramaturę, wymagany skład surowcowy, markę, typ, model, czy producenta. Informacje te pozwalają na kontynuowanie działań , których celem jest identyfikacja procesów związanych z ruchami cen wynikającymi z modyfikacji rozmiaru produktu przy nieproporcjonalnej zmianie jego ceny (tzw. zjawisko shrinkflacji). W tym zakresie doświadczenia z lat poprzednich wskazują na konieczność dalszego monitorowania sytuacji zarówno zmniejszania, jak i zwiększania gramatury produktu (tzw. downsizing i upsizing) wraz z pozostawieniem bez zmian lub zwiększeniem ceny za określoną jednostkę miary produktu. Dodatkowo, w miarę możliwości, badane będą zmiany związane z modyfikacjami składu towarów, które wpływają na ich cechy jakościowe, ale nie są adekwatnie uwzględnione w poziomie ceny (tzw. skimpflacja).

4. Ze względu na planowane wdrożenie w 2026 r. nowej wersji klasyfikacji spożycia indywidualnego według celu (COICOP2018) włączane do obecnej edycji badania towary i usługi mają także na celu zapewnienie reprezentatywności dla nowego zakresu grup produktów, np. w zakresie dań gotowych, wyrobów piekarskich, sprzętu sportowego, środków transportu i ich wypożyczania, usług związanych z profilaktyką zdrowotną, usług dostawy towarów.

Dodatkowo informujemy, że w bieżącym roku kontynuowane będą prace związane z rozszerzaniem metod pozyskiwania informacji o cenach. W 2025 r. dla ponad 30% grup elementarnych wskaźnik cen obliczany jest na podstawie notowań pochodzących z kilku źródeł danych o cenach. W zależności od rodzaju produktów będących przedmiotem badania, jak również od zwyczajów i upodobań konsumentów dotyczących miejsca dokonywania zakupów, gromadzone dane pochodzą bezpośrednio z systemów informatycznych sieci handlowych lub ze stron internetowych przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż on-line. W 2025 roku zwiększył się udział grup, dla których uwzględniane są zakupy realizowane w Internecie.

Zakres 12 głównych działów klasyfikacji we wskaźniku CPI w 2025 r. jest następujący: