11 maja 2022 r. Bank Światowy opublikował raport „Ścieżki wzrostu produktywności w Polsce: perspektywa firm”. Podstawę do jego opracowania stanowiło badanie, w którym uczestniczył Główny Urząd Statystyczny, który przygotował dane i przeprowadził we współpracy z Bankiem Światowym obliczenia ekonometryczne do analizy^[1].

Z treścią raportu można zapoznać się pod wskazanym adresem: „Ścieżki wzrostu produktywności w Polsce: perspektywa firm” (dokument dostępny w j. angielskim).

W ostatnich 30 latach tempo wzrostu polskiej gospodarki było jednym z najszybszych na świecie. Aby Polska nadal mogła nadrabiać dystans dzielący ją od rozwiniętych gospodarek zachodniej Europy, powinna wspierać poprawę produktywności firm poprzez właściwe instrumenty publiczne, w tym nakierowane na rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, wynika z opublikowanego raportu Banku Światowego.

W ciągu ostatnich trzech dekad produkt krajowy brutto Polski wzrósł trzykrotnie, a w 2009 r. kraj dołączył do grona gospodarek o wysokim dochodzie według metodologii Banku Światowego. Mimo to Polska – z dochodem na głowę na poziomie dwóch trzecich dochodu mieszkańca tzw. starej Unii Europejskiej – wciąż nie nadrobiła dystansu, jaki dzieli ją od państw zachodniej Europy.

Różnice te widoczne są także na poziomie przedsiębiorstw. Na przykład, przeciętna polska firma przemysłowa potrzebuje trzy razy więcej pracowników, aby wytworzyć taki sam produkt jak firma w Niemczech. Ponadto, jak wynika z raportu Banku Światowego, od 2012 r. łączna produktywność czynników produkcji (TFP) sektora wytwórczego nie rośnie dynamicznie, a rozwój tego sektora napędzany jest głównie inwestycjami kapitałowymi.

„Dynamiczny i stabilny rozwój Polski, pomimo turbulencji, w jakich znalazł się świat w czasie kryzysu finansowego 2008-2009 i w okresie pandemii COVID-19, to przykład sukcesu gospodarczego” - mówi Marcus Heinz, przedstawiciel Banku Światowego na Polskę i kraje bałtyckie.

„Mimo to Polska ma przed sobą poważne wyzwania takie jak niski poziom inwestycji czy starzejące się społeczeństwo. Nasz raport pokazuje, że jednym ze sposobów na podtrzymanie tempa rozwoju są inwestycje w poprawę produktywności firm i zawiera szereg rekomendacji w tym zakresie” - dodaje Marcus Heinz.

Po pierwsze, programy na rzecz poprawy kompetencji menedżerskich oraz umiejętności pracowników, doradztwo biznesowe czy wspieranie budowy klastrów przedsiębiorczości mogłyby poprawić niskie wyniki, jakie Polska osiąga w rankingach innowacyjności i cyfryzacji. Obecnie Polska zajmuje 23. miejsce w unijnym Indeksie Gospodarki Cyfrowej i Społeczeństwa Cyfrowego oraz 24. miejsce na Tablicy Wyników Innowacji. Z badań Banku Światowego wynika, że połowa polskich firm nie korzysta choćby z podstawowych narzędzi poprawiających zarządzanie.

Po drugie, jako że motorem wzrostu produktywności w Polsce są małe i średnie firmy, państwo powinno wspierać ich rozwój poprzez eliminowanie barier, w tym finansowych i regulacyjnych, utrudniających wejście na rynek i konkurencję. Ponadto, ważne są działania na rzecz popularyzowania technologii cyfrowych wśród tych przedsiębiorców. Z badań Banku Światowego wynika, że ponad połowa polskich firm uważa, że nie potrzebuje inwestycji w cyfryzację.

Po trzecie, polityka gospodarcza państwa powinna koncentrować się na wspieraniu eksportu i przyłączania polskich firm do globalnych łańcuchów dostaw. Do tego potrzebne są działania promujące wymianę handlową z zagranicą, inwestycje zmniejszające koszty eksportu, jak poprawa polityki certyfikacji, a także zwiększanie świadomości wśród przedsiębiorców.

Bank Światowy od lat wspiera polskie instytucje w działaniach na rzecz poprawy konkurencyjności i produktywności polskiej gospodarki, także na poziomie lokalnym. Na przykład, także dzięki rekomendacjom ekspertów Banku Światowego, w Rzeszowie od kilku lat działa Podkarpackie Centrum Innowacji, które łączy naukę z biznesem w zakresie badań, rozwoju i innowacji.

Raport „Ścieżki wzrostu produktywności w Polsce: perspektywa firm” został sfinansowany dzięki środkom Unii Europejskiej poprzez Program Wspierania Reform Strukturalnych oraz dzięki wsparciu i partnerstwu z Dyrekcją Generalną ds. Wspierania Reform Strukturalnych (DG REFORM).