Rządowa Rada Ludnościowa została powołana Zarządzeniem nr 44 Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1974 r. jako Komisja Rządowa do spraw koordynacji działań międzyresortowych w zakresie polityki ludnościowej. Od początku istnienia Komisja pełniła funkcje opiniodawczo-doradcze dla rządu w obszarze polityki ludnościowej, ale również te związane z upowszechnianiem informacji demograficznej, nawiązywaniem współpracy międzynarodowej i reprezentowaniem rządu w wydarzeniach rangi światowej. Obecny zakres prac normuje Zarządzenie nr 85 Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 maja 2006 r. w sprawie Rady do Spraw Koordynacji działań międzyresortowych w zakresie polityki ludnościowej (oraz późniejsze akty). Kontynuowana jest funkcja opiniodawczo-doradcza, informacyjno-edukacyjna oraz współpraca z ośrodkami naukowymi w kraju i zagranicą. Pierwszym Przewodniczącym Komisji był prof. dr hab. Kazimierz Secomski. W latach 1999-2016 Radzie przewodniczył prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki, po jego śmierci funkcję sprawuje prof. dr hab. Józefina Hrynkiewicz. Od 2006 r. obsługę Rady zapewnia Główny Urząd Statystyczny.

W skład Rządowej Rady Ludnościowej wchodzą członkowie imiennie powoływani przez Prezesa Rady Ministrów – eksperci, naukowcy, badacze, członkowie delegowani przez ministerstwa oraz członkowie reprezentujący towarzystwa i komitety naukowe, instytuty medyczne czy Konwent Marszałków Województw RP. Rządowa Rada Ludnościowa wydaje coroczne raporty dotyczące sytuacji demograficznej kraju, organizuje konferencje naukowe ogólnopolskie i regionalne oraz seminaria naukowe. Upowszechnia wiedzę demograficzną w licznych publikacjach wydawanych również w otwartym dostępie, uczestniczy w dyskusjach międzynarodowych na kolejnych sesjach ONZ oraz opiniuje projekty badań statystycznych i projekty aktów prawnych oraz dokumentów pozalegislacyjnych dla rządu.

Od 2002 r., co dziesięć lat, Rządowa Rada Ludnościowa organizuje Kongresy Demograficzne, których celem jest przedstawienie aktualnych wyników badań i analiz oraz wyników Narodowych Spisów Powszechnych. Pierwszy Kongres odbył się w 2002 r., drugi - w 2012 r., a trzeci w roku 2022.