Spis ludności w 1960 roku
Czwarty z kolei spis powszechny w Polsce przeprowadzono w grudniu 1960 roku według stanu o północy z dnia 5 na 6 grudnia.
Przygotowania do przeprowadzenia Spisu Powszechnego zainicjowała Uchwała nr 92 Rady Ministrów z dnia 18 marca 1960 roku, natomiast tryb realizacji spisu ustaliło Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 października 1960 roku.
Fot. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Ludowej zawierający Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 października 1960 roku w sprawie przeprowadzenia spisu powszechnego 1960 roku
Głównym celem Narodowego Spisu Powszechnego 1960 roku było precyzyjne określenie sytuacji społeczno – gospodarczej Polski i zmian, jakie zaszły w ostatnim dziesięcioleciu w strukturze ludności, gospodarstw domowych, mieszkalnictwie i rolnictwie.
Regularne, przeprowadzane co 10 lat, spisy powszechne na świecie są wynikami porozumień międzynarodowych, koordynowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych.
Fot. Formularz mieszkaniowo-ludnościowy i rolny A Narodowego Spisu Powszechnego 1960 roku
Podobnie jak w poprzednich latach GUS zwrócił się z odezwą do ludności, prosząc o masowy udział w spisie.
Fot. Odezwa GUS do ludności z apelem o masowy udział w Narodowym Spisie Powszechnym 1960 roku
Wstępne wyniki Spisu Powszechnego w 1960 roku zostały zawarte w publikacjach Głównego Urzędu Statystycznego wydawanych w 1961 roku. Zebrane w spisie 1960 roku dane dotyczyły m.in. ludności, mieszkań, budynków oraz gospodarstw rolnych.
Fot. Wyniki wstępne NSP 1960 wydane przez GUS w 1961 roku dotyczące danych zebranych dla województwa poznańskiego i miasta Poznań
Ostateczne wyniki spisu ludności z 1960 roku opublikowane zostały w zeszytach ukazujących się nakładem GUS w latach 1961 – 1965.
Fot. Zeszyt wydany przez GUS z wynikami ostatecznymi spisu ludności 1960 roku dla województwa wrocławskiego (informacje dodatkowe)
Wyniki spisu przeprowadzonego w 1960 roku, opracowane metodą reprezentacyjną, zostały opublikowane w specjalnym numerze „Biuletynu Statystycznego” GUS, który ukazał się w sierpniu 1962 roku.
Fot. Numer specjalny „Biuletynu Statystycznego” GUS z sierpnia 1962 roku z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego 1960 roku opracowanymi metodą reprezentacyjną
Spis ludności w 1970 roku
Kolejny spis powszechny przeprowadzony został w grudniu 1970 roku według stanu o północy z dnia 7 na 8 grudnia. Na mocy przepisów ustawy o statystyce z 1962 roku Narodowy Spis Powszechny 1970 roku wprowadziło w życie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 lipca 1970 roku w sprawie przeprowadzenia NSP 1970. Był to spis obszerny, przygotowany, zrealizowany i opracowany niezwykle starannie. Wyniki spisu 1970 roku opublikowano w 1440 tomach.
Fot. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 lipca 1970 roku w sprawie przeprowadzenia Narodowego Spisu Powszechnego 1970 roku
Narodowy Spis Powszechny 1970 obejmował swym zakresem pięć odrębnych działów tematycznych: ludność, mieszkania, budynki zamieszkane, indywidualne gospodarstwa rolne oraz budynki gospodarcze w indywidualnych gospodarstwach rolnych.
W porównaniu z poprzednimi spisami, spis w 1970 roku wyróżniał się obszerniejszą tematyką oraz bogatszym zakresem opracowania wyników. Dlatego też został on przeprowadzony w dwóch terminach: spis budynków gospodarczych w indywidualnych gospodarstwach rolnych przeprowadzono łącznie z corocznym spisem rolniczym w czerwcu 1970 roku, a spis ludności, mieszkań i budynków mieszkalnych oraz indywidualnych gospodarstw rolnych przeprowadzono w grudniu 1970 roku
Fot. Formularz mieszkaniowo-ludnościowy i rolny A z Narodowego Spisu Powszechnego w 1970 roku
Dodatkowo podczas Narodowego Spisu Powszechnego 1970 roku przeprowadzono bardzo ważne badanie masowe dotyczące dzietności kobiet w Polsce.
Fot. Formularz do badania dzietności kobiet w Polsce (metodą reprezentacyjną) podczas NSP 1970 roku
Celem promocji Narodowego Spisu Powszechnego 1970 roku i zachęcenia społeczeństwa do udziału w nim Główny Urząd Statystyczny wydał serię ulotek spisowych.
Fot. Ulotki wydane przez GUS z informacją o zbliżającym się Narodowym Spisie Powszechnym 1970 roku
Część informacji ze spisu ludności 1970 r. opublikowanych przez GUS (zwłaszcza dla dzielnic, gmin itp.) miała charakter poufny. Klauzule poufności danych zostały zniesione dopiero w 1989 r. przez Prezesa GUS Franciszka Kubiczka.
Fot. Publikacja GUS zawierająca ostateczne wyniki NSP 1970 dla miasta Wrocław wydana w 1972 roku
Jednym z najważniejszych opracowań analityczno – syntetycznych zawierających wyniki Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 1970 roku była publikacja „Struktura demograficzno-zawodowa ludności. Gospodarstwa domowe”.
Fot. „Struktura demograficzno-zawodowa ludności. Gospodarstwa domowe”, publikacja wydana po NSP 1970 roku
Osobne opracowanie wyników Narodowego Spisu Powszechnego 1970 roku zostało poświęcone jednemu z elementów badanych w trakcie spisu – dzietności kobiet w Polsce.
Fot. Publikacja GUS zawierająca ostateczne wyniki badań na temat dzietności kobiet przeprowadzonych w trakcie NSP 1970 roku
Spis ludności w 1978 roku Szósty kolejny spis w Polsce niepodległej, a jednocześnie czwarty w Polsce Ludowej, został przeprowadzony w dniach od 7 do 13 grudnia 1978 roku. Podstawą prawną do przeprowadzenia spisu było Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 1978 roku w sprawie przeprowadzenia NSP 1978 roku.
Fot. Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 27 kwietnia 1978 roku zawierający Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 1978 roku w sprawie przeprowadzenia NSP 1978 roku
Nowe elementy można było zauważyć w formularzu mieszkaniowo-ludnościowym – formularz A tego spisu oraz w formularzu B, przeznaczonym do badań reprezentacyjnych ludności w zakresie migracji.
Fot. Formularz mieszkaniowo-ludnościowy A Narodowego Spisu Powszechnego 1978 roku
W celu popularyzacji Narodowego Spisu Powszechnego w 1978 roku zastosowano sprawdzony wcześniej wzór ulotki – listu do mieszkańców. Po raz pierwszy zamieszczono informacje przeznaczone dla ludności, podające nazwisko rachmistrza i numer jego legitymacji. Określono także dzień i godzinę, kiedy pojawi się rachmistrz.
Fot. Ulotka zawierająca list do mieszkańców informujący o NSP 1978 roku i zachęcający do udziału w nim
Podobnie jak w spisach wcześniejszych wyposażono każdego rachmistrza w legitymację. Składali oni także zobowiązanie dotyczące zachowania tajemnicy statystycznej i sumiennej realizacji obowiązków spisowych.
Fot. Wzór zobowiązania rachmistrza o zachowaniu tajemnicy statystycznej oraz o sumiennym wykonaniu obowiązków ciążących na rachmistrzu
Do podstawowych publikacji analityczno-syntetycznych wydanych po Narodowym Spisie Ludności 1978 roku należy zaliczyć opracowanie GUS „Ludność, gospodarstwa domowe i warunki mieszkaniowe” opublikowane w 1980 roku.
Fot. Publikacja wydana przez GUS po NSP 1978 roku „Ludność, gospodarstwa domowe i warunki mieszkaniowe”, zawierająca analizę wyniki badań przeprowadzonych w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego 1978 roku
W wyniku Narodowego Spisu Powszechnego 1978 roku uzyskano informacje, które posłużyły do opracowania wielu syntetycznych, ważkich analiz gospodarczo-społecznym, jak na przykład praca „Inwalidzi”.
Fot. Publikacja „Inwalidzi” wydana nakładem GUS w 1981 roku
W ramach serii „Biblioteka Wiadomości Statystycznych” opublikowano w 1979 roku ważna analityczną publikację „Narodowy Spis Powszechny 1978 jako źródło informacji o migracjach”.
Fot. Publikacja „Narodowy Spis Powszechny 1978 jako źródło informacji o migracjach” wydana przez GUS
W 1980 roku zespół pracowników Centralnej Biblioteki Statystycznej w składzie: Wanda Fabisiak, Wanda Folman, Anna Łabęda, Sabina Polkowska i Barbara Święcicka pod kierunkiem Joanny Górskiej, przygotował pierwszą bibliografię „Spisów Powszechnych w Polsce”, która obejmowała swym zasięgiem spisy powszechne przeprowadzone przez Główny Urząd Statystyczny latach: 1921, 1931, 1946, 1950,1960,1970 i 1978.
Fot. Publikacja pod red. Joanny Górskiej „Spisy Powszechne w Polsce” wydana w 1980 roku nakładem GUS