Jak ważne jest posiadanie pracy wie każdy, zwłaszcza ten kto choć raz był bezrobotnym. Jest z nią trochę jak ze zdrowiem – doceniamy ją dopiero kiedy pojawiają się problemy. Dla jednych jest przyjemnością i sposobem na realizowanie siebie, dla innych tylko obowiązkiem. W zasadzie od dziecka jesteśmy do niej przygotowywani i niewątpliwie odgrywa jedną z głównych ról w naszym życiu. Od samego początku szkoły podstawowej słyszymy, że odpowiednia edukacja zapewni nam dobrą pracę. Niestety, w dzisiejszych czasach trudno jest nam nadążyć za szybko zmieniającym się rynkiem pracy. Nawet ludzie z wyższym wykształceniem mogą mieć problemy ze znalezieniem zatrudnienia. Praca jednak nie powinna być przywilejem. Powinna być dostępna dla wszystkich. Zarówno dla tych, którzy zdobyli specjalistyczną wiedzę na uczelniach, jak i dla tych z niższymi kwalifikacjami. Dla starszych i dla młodych. Dla mieszkających w mieście i na wsi.
Jak to zrealizować? Zapewnienie równowagi na rynku pracy to oczywiście zadanie dla każdego rządu, każdego państwa. Do jego obowiązków należy prowadzenie takiej polityki rynku pracy, aby każdy kto chce uczciwie pracować, mógł podjąć pracę i wykorzystać zdobyte umiejętności. Po to by godnie żyć i zapewnić dobrobyt najbliższym. To rzeczy najważniejsze.
Do zrealizowania tego celu niezbędne są dane pozwalające ocenić stan gospodarki, zdiagnozować aktualne problemy oraz określić, które grupy obywateli potrzebują szczególnego wsparcia. Są one także konieczne do obserwacji rezultatów wdrażanych zmian. Tutaj zaczyna się rola statystyki. Wbrew pozorom zbieranie danych nie jest czynnością prostą. Potrzeba wielu osób by je pozyskać i przygotować dla odbiorców. Są to nie tylko instytucje rządowe i samorządowe, ale także wszelkie organizacje, ośrodki naukowe oraz „zwykli” obywatele. Dane statystyczne to nasze wspólne dobro i każdy ma prawo z nich korzystać. Żyjemy przecież w dobie społeczeństwa informacyjnego, chcemy wiedzieć co się dzieje, sięgać po informacje, także te dotyczące rynku pracy. To czy stopa bezrobocia maleje czy rośnie ma przecież dla nas znaczenie.
Ankieterzy statystyczni muszą przejść wiele kilometrów, wykonać setki telefonów, żeby Główny Urząd Statystyczny mógł opublikować wyniki dotyczące aktualnej sytuacji na rynku pracy. Ale tak naprawdę kluczem do sukcesu nie są tutaj ani ankieterzy, ani inni pracownicy statystyki. Jesteście nim Wy, Szanowni Czytelnicy. Jeżeli nie wpuścicie ankietera do domu, nie udzielicie wyczerpujących, rzetelnych odpowiedzi, danych po prostu nie będzie, albo będą takie jak udzielone odpowiedzi. Jeżeli potraktujemy ankietera i badanie byle jak, to będą po prostu byle jakie.
Jednym z najistotniejszych badań rynku pracy jest Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (w skrócie BAEL). Badanie jest prowadzone właśnie w gospodarstwach domowych. Zgodnie z międzynarodową metodologią pokazuje faktyczną sytuację na rynku pracy. Nie ma znaczenia, czy osoba, która szuka pracy, jest zarejestrowana w urzędzie pracy. Jeżeli tej nie ma, w BAEL zostaje uznana za bezrobotną. Badanie takie jest prowadzone we wszystkich krajach Unii Europejskiej, wszędzie według tych samych zasad. Pozwala to na porównywanie wielkości populacji pracujących, bezrobotnych, stopy bezrobocia, wskaźnika zatrudnienia, a także wielu innych danych pomiędzy krajami. BAEL jest badaniem reprezentacyjnym. Co to oznacza? Żeby zminimalizować koszty badania losowana jest próba gospodarstw domowych, której zbadanie daje nam gwarancję uzyskania danych dających prawidłowy obraz rzeczywistości. Jedno wylosowane gospodarstwo reprezentuje w badanu ok. 250 innych. Im więcej osób (gospodarstw domowych) odmawia udziału w badaniu, tym obraz ten jest coraz bardziej zniekształcony i może odbiegać od rzeczywistości. BAEL nie jest skomplikowanym badaniem. Pytania oczywiście dotyczą przede wszystkim rynku pracy. Ankieter zawsze służy pomocą w przypadku kiedy coś jest niejasne albo budzi Państwa wątpliwości. To na ogół osoby z wieloletnim doświadczeniem i dużym sercem dla statystyki.
Zapewne zastanawiacie się Państwo co dalej dzieje się z przekazanymi informacjami. Dane są oczywiście objęte tajemnicą statystyczną. Ankieter podczas wywiadu zapisuje je w aplikacji na tablecie, po czym, przesyła bezpiecznym łączem na serwer urzędu statystycznego, gdzie następuje ich obróbka (m.in. usuwa się informacje, po których możliwa jest identyfikacja osób i gospodarstw domowych). W końcowym efekcie otrzymujemy dane dla całej ludności Polski (w wieku powyżej 15 lat). W takiej postaci – danych zagregowanych, są udostępniane użytkownikom i to na ich podstawie podejmowane są decyzje dotyczące polityki rynku pracy, uruchamiane są programy dedykowane poszczególnym grupom ludności (np. w zakresie aktywizacji osób starszych, wyrównania szans kobiet i mężczyzn, itp.).
Wywiad z jedną osobą trwa na ogół ok. 10 minut. Czy to dużo? Pewnie tak, każdy ceni swój wolny czas i zapewne ma lepsze pomysły na jego zagospodarowanie. Jednak jak mówi powiedzenie: „żeby wyjąc trzeba włożyć”, dotyczy to zarówno oszczędności, jak i inwestycji. Potraktujmy więc czas spędzony z ankieterem jako inwestycję w informację i jej jakość. Inwestycję, która się zwróci nam wszystkim.
Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy GUS
Iwona Biały