Strona wykorzystuje pliki cookies. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że będą one umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. Zawsze możesz zmienić te ustawienia.

Polskie parki narodowe w obiektywie statystyki publicznej

Pokaż QR Code A A A pobierz stronę jako plik pdf Drukuj

Wystawa: Polskie parki narodowe w obiektywie statystyki publicznej

 

 Mapa polski przedstawiająca sieć obszarów chronionych na terenie Polski zaznaczone na różne odcienie zieleni




Sieć obszarów chronionych na terenie Polski jest tworzona na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, określającej „cele, zasady i formy przyrody żywej i nieożywionej oraz krajobrazu”.

Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.


Tworzenie parku narodowego

Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.

Zalesione wzgórza w Wigierskim Parku Narodowym

Wigierski Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek


Wieczór, jezioro przy zachodzącym słońcu, w tle góry

Wigierski Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek


Park narodowy jest tworzony w drodze ustawy, a w drodze rozporządzenia Rada Ministrów określa jego granice. Utworzenie lub zmiana granic parku wymaga zgody właściwych organów samorządu terytorialnego.


Skan rozporządzenia Rady ministrów z 1947 roku o utworzeniu Białowieskiego Parku Narodowego


Skan rozporządzenia Rady ministrów z 1997 roku o utworzeniu Kampinoskiego Parku Narodowego


Parki narodowe według kategorii ochronności

 Wykres przedstawiający parki narodowe według kategorii ochronności, na samej górze Biebrzański Park Narodowy z wynikiem 60 hektarów, potem Kampinoski - prawie 40 hektarów i Bieszczadzki - prawie 30 hektarów






Parki narodowe zajmują 1% całkowitej powierzchni kraju.

W Polsce wyodrębniono 23 parki narodowe: największą powierzchnię zajmuje Biebrzański PN – ponad 59 tys. ha 14 parków (bez wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego) ma powierzchnię mniejszą niż 10 tys. ha.

Plan ochrony dla parku narodowego zawiera wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. Na obszarach graniczących z parkiem narodowym wyznacza się otulinę parku narodowego.







Największą powierzchnię parków narodowych wynoszącą 92, 2 tys. ha ma województwo podlaskie. Największą liczbą, aż 5 parków narodowych może poszczycić się województwo małopolskie.


Parki narodowe i inne formy ochrony przyrody

Najstarszymi parkami narodowymi powstałymi w 1932 r. są Białowieski PN i Pieniński PN.
Najmłodszym
parkiem narodowym jest PN „Ujście Warty” (2001 r.).

Tabliczka z napisem "Białowieski Park Narodowy", drewniana chatka, płot, zieleń za płotem Białowieski Park Narodowy, fot. Emilia Gorzkowska

Pień starego drzewa pośrodku liściastego lasuBiałowieski Park Narodowy, fot. Angelika Nieszała


Samotne drzewo rosnące na wysokiej skale, pod nim widać połacie górskiej roślinności oraz małą rzekę, nad nim zachmurzone nieboPieniński Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek



Parki narodowe w Polsce

Największa powierzchnia obszarów objętych ochroną ścisłą znajduje się:

 

w Tatrzańskim PN (71%)

 Zimowy pejzaż, na pierwszym planie drzewa iglaste, w tle ośnieżone góry, jasne niebo z kilkoma chmuramiTatrzański Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek

 Skała otoczona górską zielenią, wejście na szczyt, niebo niebieskie, częściowo zachmurzoneTatrzański Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek


 

i w Bieszczadzkim PN (70%)

 Widok ze szczytu na zachmurzone, dzienne niebo, wąska ścieżka pomiędzy trawąBieszczadzki Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek

 Widok ze szczytu na zachmurzone, dzienne niebo, wąska żwirowa ścieżka wije się pomiędzy trawąBieszczadzki Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek


Najbardziej leśnym parkiem narodowym jest Magurski PN (96% powierzchni parku zajmują lasy), kolejno Białowieski PN, Roztoczański PN i Świętokrzyski PN (w każdym lasy zajmują po 95% powierzchni parku).

Las liściasty w świetle dziennym, słońce, liście mają różne kolory, drzewa są wysokie i rosną gęsto Roztoczański Park Narodowy, fot. Maciej Zych

Pejzaż, na pierwszym planie samotne drzewo, w tle lasy i góryRoztoczański Park Narodowy, fot. Maciej Zych

Las liściasty, widok na glebę, drzewa rosną gęsto i mają zielone liście, światło dzienne, bez słońcaŚwiętokrzyski Park Narodowy, fot. Anna Wrzosek

Największy obszar ochronny wokół parku, tzw. otulinę posiada Biebrzański PN (66,8 tys. ha, o 7,6 tys. ha więcej niż powierzchnia samego parku), a najmniejszy – Tatrzański PN (zaledwie 0,18 tys. ha).


Kawałek mapy polski obrazujący otulinę wokół biebrzańskiego parku narodowego,


Kawałek mapy polski obrazujący otulinę wokół tatrzańskiego parku narodowego,


Na pomarańczowo na mapie oznaczono otulinę: po lewej stronie Biebrzańskiego PN, a na górze – Tatrzańskiego PN

Źródło: Geoserwis GDOŚ


Turystyka w parkach narodowych


Wykres ukazujący rosnącą liczbę turystów w milionach, od 10,5 miliona w 2010 roku do ok. 13 milionów w 2020 roku.Na wykresie wyraźny spadek turystów od 2019 roku, kiedy było ich ponad 14 milionów



Co roku parki narodowe odwiedza ponad 10 mln turystów i liczba odwiedzających parki w ostatnich latach wzrasta.


Wykres ukazujący liczbę turystów odwiedzających poszczególne parki wyrażoną w tysiącach. Najwięcej osób odwiedza tatrzański (3470), karkonowski (2036) oraz kampinowski (1300) park narodowy.Źródło: dane Ministerstwa Klimatu i Środowiska





W 2020 r. najwięcej turystów odwiedziło Tatrzański Park Narodowy – blisko 3,5 mln odwiedzających turystów.


Charakterystyka poszczególnych parków narodowych

 

 

Babiogórski Park Narodowy

Utworzony w 1954 r. w celu ochrony i zachowania różnorodności biologicznej, tworów przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych Babiej Góry, jak również w celu odtworzenia tych siedlisk przyrodniczych, które w wyniku działalności człowieka zostały zniekształcone.

Wykres: Babiogórski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 94%, użytki rolne: 1%, wody: 0%, tereny pozostałe: 5%. Symbolem parku jest okrzyn jeleni.

 

Białowieski Park Narodowy

Jeden z najstarszych parków narodowych w Europie (utworzony w 1932 r.). Płożony w centralnej części Białowieskiej Puszczy. Znany na całym świecie, ostatni na niżu Europy las naturalny o charakterze pierwotnym, jaki przed wiekami rozciągał się w strefie lasów liściastych i mieszanych, charakteryzujący się dużą różnorodnością biologiczną.
 
Park wraz z całą Puszczą Białowieską to jedyna naturalna ostoja żubra w Europie i najliczniejsza wolnościowa populacja na świecie.

Wykres: Białowieski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 95%, a 5% tereny pozostałe. Symbolem parku jest żubr.

 

 

Biebrzański Park Narodowy

Największy spośród 23 parków narodowych w Polsce oraz jeden z większych w Europie.
 
Utworzony w 1993 r. w celu ochrony specyficznych, zanikających w Europie siedlisk bagienno-torfowych, ochrony rzadkich i ginących zbiorowisk roślinnych i gatunków zwierząt oraz walorów krajobrazowych, a także biotopów ważnych dla ochrony awifauny.

Wykres Biebrzański Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 27%, użytki rolne: 27%, wody: 2%, tereny pozostałe: 44%. Symbolem parku jest batalion.

 

Bieszczadzki Park Narodowy

Trzeci co do wielkości park narodowy na terenie Polski.
 
Utworzony w 1973 r. w celu ochrony naturalnych ekosystemów karpackiej puszczy, z liczebnymi populacjami dużych ssaków roślinożernych i drapieżnych oraz ptaków drapieżnych. Posiada ponadto piętra połonin z interesującą wschodniokarpacką roślinnością oraz z centrami występowania rzadkich wysokogórskich gatunków zwierząt bezkręgowych

Wykres: Bieszczadzki Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 84%, użytki rolne: 9%, wody: 0%, tereny pozostałe: 7%. Symbolem parku jest ryś.

 

 

Drawieński Park Narodowy

Trzeci co do wielkości park narodowy na terenie Polski.
Utworzony w 1990 r. w celu ochrony młodoglacjalnego krajobrazu równin sandrowych z ekosystemami wodno-leśnymi, całym bogactwem występujących tu gatunków: roślin, zwierząt i grzybów oraz ukrytych wśród puszczańskich lasów elementów dziedzictwa kulturowego (rozproszone w lasach pozostałości osad ludzkich i starych cmentarzy).

Wykres: Drawieński Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 84%, użytki rolne: 4%, wody: 8%, tereny pozostałe: 4%. Symbolem parku jest wydra.

 

 

Gorczański Park Narodowy

Utworzony w 1981 r. Chroni centralną część Gorców, a w szczególności pozostałości puszczy karpackiej, którą tworzą zróżnicowane wiekowo połacie lasu o naturalnym, a niekiedy nawet pierwotnym charakterze, reprezentujące niemal wszystkie postacie leśnych fitocenoz górskich, jakie wykształciły się w Beskidach.

Wykres: 6 Gorczański Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 94%, a tereny pozostałe: 6%. Symbolem parku jest salamandra plamista.

 

 

Kampinoski Park Narodowy

Utworzony w 1959 r. w celu ochrony najlepiej w Europie zachowanych zespołów wydm śródlądowych, naturalnych zbiorowisk bagiennych i leśnych, bogatej fauny (jedna z najważniejszych ostoi fauny niżu polskiego), a także wielu pamiątek polskiej historii i kultury.

Wykres: Kampinoski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 73%, użytki rolne: 21%, wody: 1%, tereny pozostałe: 5%. Symbolem parku jest łoś.

 

 

Karkonoski Park Narodowy

Utworzony w 1959 r. Obejmując swym zasięgiem centralną część Karkonoszy po stronie polskiej, chroni zachowanie unikatowych w skali Polski, Europy i świata ekosystemów górskich z ich naturalną różnorodnością biologiczną, georóżnorodnością oraz zróżnicowaniem klimatycznym i hydrologicznym oraz wartości historyczne i kulturowe.

Wykres: Karkonoski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 74%, użytki rolne: 7 %, wody: 0%, tereny pozostałe: 19%. Symbolem parku jest dzwonek karkonoski inaczej goryczka tojeściowa.

 

 

Magurski Park Narodowy

Utworzony w 1995 r. położony między Karpatami Zachodnimi i Wschodnimi chroni najlepiej zachowany fragment Beskidu Niskiego z zachowaną częścią Puszczy Karpackiej oraz bogactwo różnorodności biologicznej spotykających się tu gatunków zachodnich ze wschodnimi, a także docierających tu licznie gatunków niżowych.

Wykres: Magurski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 94%, a tereny pozostałe: 4%. Symbolem parku jest orlik krzykliwy.

 

 

Narwiański Park Narodowy

Utworzony w 1996 r. chroni unikatowy system rzeki Doliny Narwi, która płynie na tym obszarze wieloma łączącymi i rozdzielającymi się korytami, będącą jedną z ważniejszych ostoi ptaków wodno-błotnych oraz miejscem ich odpoczynku podczas wędrówek.

Wykres: Narwiański Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 1%, użytki rolne: 10%, wody: 9%, tereny pozostałe: 80%. Symbolem parku jest błotniak stawowy.

 

 

Ojcowski Park Narodowy

Najmniejszy park narodowy w Polsce z największą liczbą żyjących na jego obszarze gatunków nietoperzy (17 gatunków spośród 25 żyjących w Polsce).
 
Utworzony w 1956 r. w celu zachowania unikatowego w skali Polski i Europy obszaru krasowego z wychodniami skał wapiennych wieku jurajskiego wraz z jego różnorodnością przyrodniczą i kulturową.

Wykres: Ojcowski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 69%, użytki rolne: 26%, wody: 1%, tereny pozostałe: 4%. Symbolem parku jest nietoperz.

 

 

Park Narodowy „Bory Tucholskie”

Utworzony w 1996 r. w celu zachowania unikalnego w skali Polski i Europy sandrowo-pojeziernego typu krajobrazu z jego naturalną różnorodnością biologiczną. Priorytetowym zadaniem parku w zakresie ochrony przyrody jest zachowanie naturalnej specyfiki biocenotycznej jezior, zwłaszcza lobeliowych, torfowisk i borów sosnowych, będących ostoją dla niezwykle bogatej fauny parku.

Wykres: Park Narodowy Bory Tucholskie według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 85%, użytki rolne: 2%, wody: 11%, tereny pozostałe: 2%. Symbolem parku jest głuszec.

 

 

Park Narodowy Gór Stołowych

Utworzony w 1993 r. ww celu zachowania unikalnego w skali Polski i Europy górskiego krajobrazu skalnych płaskowyży oraz urwisk z fantastycznie ukształtowanymi formacjami skalnymi wraz z ich naturalną różnorodnością biologiczną i kulturową.

Wykres: Park Narodowy Gór Stołowych według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 92%, użytki rolne: 7%, wody: 0%, tereny pozostałe: 1%. Symbolem parku jest szczeliniec wielki.

 

Park Narodowy „Ujście Warty”

Utworzony w 2001 r. Jest najmłodszym parkiem narodowym w kraju.
 
Położony w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej park wraz z przepływającą przez niego Wartą chroni unikalne w skali Polski i Europy tereny podmokłe, rozlegle łąki i pastwiska stanowiące jedną z najważniejszych ostoi ptaków wodnych i błotnych, które można spotkać w nieprawdopodobnie dużej ilości i różnorodności - 280 gatunków z czego 170 to gatunki lęgowe.

Wykres: Park Narodowy Ujście Warty według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 1%, użytki rolne: 76%, wody: 7%, tereny pozostałe: 16%. Symbolem parku jest gęś zbożowa.

 

Pieniński Park Narodowy

Jeden z najstarszych parków narodowych, utworzony w 1932 r. w celu zachowania unikatowego w skali Polski i Europy krajobrazu górskiego Pienin Właściwych wraz z masywem Trzech Koron oraz z jego naturalną różnorodnością biologiczną, jak i w celu zachowania wartości kulturowych, walorów krajobrazowych oraz kształtowania właściwych postaw człowieka wobec przyrody.

Wykres: Pieniński Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 72%, użytki rolne: 22%, wody: 1%, tereny pozostałe: 5%. Symbol parku to trzy korony.

 

 

Poleski Park Narodowy

Utworzony w 1990 r. w celu zachowania unikalnej w skali Polski i Europy mozaiki przemieszanych ze sobą ekosystemów torfowiskowych, wodnych i leśnych wraz z obszarami ekstensywnie użytkowanymi tworzącymi jedną z najważniejszych ostoi ptaków wodnych i błotnych – ok. 200 gatunków ptaków, z czego 150 to gatunki lęgowe.

Wykres: Poleski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 50%, użytki rolne: 23%, wody: 4%, tereny pozostałe: 23%. Symbolem parku jest żuraw.

 

Roztoczański Park Narodowy

Utworzony w 1974 r. w celu zachowania unikalnych w skali Polski i Europy ekosystemów leśnych porastających roztoczańskie wzgórza i wąwozy o charakterze naturalnym a gdzieniegdzie o charakterze puszczańskim wraz z ich naturalną różnorodnością biologiczną i kulturową.
 
W parku prowadzi się hodowlę zachowawczą konika polskiego, potomka dawnego tarpana.

Wykres: Roztoczański Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 95%, użytki rolne: 3%, wody: 1%, tereny pozostałe: 1%. Symbolem parku jest konik polski.

 

Słowiński Park Narodowy

Utworzony w 1974 r. Jest jednym z 2 parków nadmorskich.
 
Powstał przede wszystkim dla zachowania niezwykłej różnorodności biologicznej i bogactwa występujących tu w niezmienionym pięknie przemieszanych mozaikowo systemów jezior przymorskich, bagien, torfowisk, łąk, nadmorskich borów i lasów, a przede wszystkim wydmowego pasa mierzei z unikatowymi w Europie wydmami ruchomymi.

Wykres: Słowiński Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 29%, użytki rolne: 9%, wody: 47% (bez wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego), tereny pozostałe: 15%. Symbolem parku jest mewa.

 

Świętokrzyski Park Narodowy

Obejmuje najwyższy fragment Gór Świętokrzyskich – pasmo Łysogóry.
Utworzony w 1950 r. w celu zachowania unikalnych ekosystemów leśnych Puszczy Jodłowej o naturalnym charakterze oraz malowniczych śródleśnych pól rumowisk skalnych wraz z kształtowaną w wyniku procesów naturalnych różnorodnością biologiczną, a także w celu zachowania walorów historycznych i kulturowych, m. in. pobenedyktyńskiego opactwa na Świętym Krzyżu.

Wykres: Świętokrzyski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 95 %, użytki rolne: 4%, wody: 0%, tereny pozostałe: 1%. Symbolem parku jest jeleń.

 

Tatrzański Park Narodowy

Utworzony w 1947 r. w celu zachowania jedynego w Polce wysokogórskiego obszaru alpejskiego z najgłębszymi jaskiniami, licznymi jeziorami, potokami, strumieniami i wywierzyskami oraz unikatowymi w skali kraju i Europy walorami przyrodniczymi i kulturowymi a wraz z nimi bogatą różnorodnością biologiczną. Wiele gatunków roślin i zwierząt to endemity – niewystępujące nigdzie indziej, jak np. warzucha tatrzańska, kozica tatrzańska czy świstak tatrzański.

Wykres: Tatrzański Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 65%, użytki rolne: 1%, wody: 1%, tereny pozostałe: 33%. Symbolem parku jest kozica tatrzańska.

 

Wielkopolski Park Narodowy

Utworzony w 1957 r. w celu zachowania unikalnego w skali Polski i Europy urozmaiconego krajobrazu polodowcowego z licznymi jeziorami rozlegle pokrytymi obszarami leśnymi ze znacznym udziałem starodrzewów wraz z ich naturalną różnorodnością biologiczną oraz typowymi formami rzeźby polodowcowej: wzgórz morenowych, krawędzi pradolin, ozów, kemów, rynien subglacjalnych i zagłębień wytopiskowych. A także w celu zachowania walorów historycznych i kulturowych takich, jak m. in. ruiny zameczku na Jeziorze Góreckim.

Wykres: Wielkopolski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 63%, użytki rolne: 26%, wody: 6%, tereny pozostałe: 5%. Symbolem parku jest puszczyk.

 

 

Wigierski Park Narodowy

Utworzony w 1989 r. w celu zachowania unikalnej w skali Polski i Europy mozaiki ekosystemów wodnych, bagiennych i leśnych jakie tworzy jezioro Wigry wraz z sąsiadującymi mniejszymi jeziorami oraz przylegającym fragmentem Puszczy Augustowskiej, a także fragmentami doliny rzek Czarnej Hańczy i Kamionki wraz z niezwykle bogatą i rzadką florą i fauną.

Wykres: Wigierski Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 63%, użytki rolne: 15%, wody: 19%, tereny pozostałe: 3%. Symbolem parku jest bóbr.

 

 

Woliński Park Narodowy

Utworzony w 1960 r. w celu zachowania unikalnej w skali Polski i Europy wstecznej delty Świny z archipelagiem bagnistych wysp oraz najpiękniejszego odcinka polskiego wybrzeża klifowego z dobrze zachowanymi lasami bukowymi, a także przybrzeżnych pasów wód Zalewu Szczecińskiego i Bałtyku z bogatą florą i fauną

Wykres: Woliński Park Narodowy według kategorii gruntów w 2020 r. Lasy stanowią 57%, użytki rolne: 1%, wody: 24% (bez wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego), tereny pozostałe: 18%. Symbolem parku jest bielik.


Materiały uzupełniające do wystawy:

Do góry

Newsletter